Görünmeyen Kırılmalar, Sessiz Riskler ve Geleceği Yeniden İnşa Etme Zorunluluğu

Bazen bir sistem en güçlü görünen yerinden değil, hiç beklenmeyen bir noktasından kırılır.
Pandemi döneminde otomotiv sektörünün kırıldığı yer üretim bantları değildi;
insan kaynağının taşıdığı liderlik omurgasıydı.

Yılların bilgisi, tecrübesi ve sezgisi bir anda sistemden çekildiğinde,
tedarik zincirinden müşteri deneyimine, servisten satışa kadar her alanda küçük çentikler oluştu.
Bugün o çentikler büyüdü ve sektör kendine şu soruyu soruyor:

“Liderliği kaybettiğimizde aslında ne kaybettik?”

Bu sorunun cevabı, otomotivin geleceğini belirleyecek kadar kritik.

Liderlik Omurgasının Çöküşü: Sessiz ve Derin Bir Erozyon

Pandemi döneminde şirketler maliyet baskısıyla doğru kararlar aldığını düşündü.
Ancak çoğu, maliyeti en kolay düşürülebilir gördüğü yerden — liderlik kademesinden — tasarruf etti.

Sonuç olarak:
• Deneyimli yöneticiler sistemden ayrıldı,
• Roller aceleyle alt pozisyonlara devredildi,
• Deneyimsiz çalışanlara hızlı unvanlar verildi,
• Görev tanımları parçalandı.

Bu tablo kısa vadede işe yarar göründü.
Ama orta vadede kritik bir gerçeği ortaya çıkardı:

Unvanlar büyüdü, liderlik küçüldü.

Bu tablo yalnızca yerel bir gözlem değil.
Deloitte’un 2023 Küresel İnsan Sermayesi Trendleri Raporu’na göre,
şirketlerin %70’inde orta kademe liderlik yapısı zayıflamış durumda.

Tedarik Zincirinden Servise:

Kırılgan Sistemler Sağlam Bir Liderlik Zemini Bulamayınca Çöktü**

Otomotiv sektörü, doğası gereği hassas denge üzerine kurulu bir ekosistemdir.
Liderlik zayıfladığında ilk kırılma şu alanlarda yaşandı:

Tedarik Zinciri Kopmaları

• Yanlış stok planlaması
• Parça bulunabilirliğinde gecikmeler
• Lojistik koordinasyonda aksama
• Üretim–bayi senkronizasyonunda bozulma

Servis Süreçlerinde Kalite Kaybı

• Teşhis hatalarının artması
• İşçilik doğruluğunda düşüş
• Garanti maliyetlerinde yükseliş
• “İlk seferde doğru onarım” oranının düşmesi

Müşteri Deneyiminde Yıpranma

• Teslim terminlerinde belirsizlik
• Şikâyet çözüm sürelerinin uzaması
• Marka güveninde sessiz bir erozyon

McKinsey & Company, orta kademe liderliğin zayıfladığı şirketlerde
ilk düşen metriklerin operasyonel kalite ve müşteri deneyimi olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Bu sorunların ortak noktası teknikte değil;
liderlik eksikliğinde yatıyor.

Satış Danışmanının Bilgi Erozyonu:

Teknik Bilgisi Zayıf Danışman, Markaya Zarar Verir.

Türkiye’de otomobil satın alan müşteri, satış danışmanının teknik donanım bilgisine
Avrupa ortalamasının iki katı hassasiyet gösteriyor.

Ancak sahadaki tablo şu yönde değişiyor:
• Araç özelliklerine yüzeysel hâkimiyet
• Motor seçenekleri, güvenlik paketleri, sürüş teknolojileri konusunda bilgi eksikliği
• Müşteri ihtiyaç analizinde hatalar
• Yanlış yönlendirme sonucu satış kayıpları

Bu sadece bireysel bir eksiklik değil.
Liderlik kaybının showroom’daki etkisidir.

Stratejik Öneri:

Satış Ekipleri İçin “Experience Center” Modeli.

Teknik bilgi eksikliğini kapatmanın en etkili yolu,
Türkiye’de henüz sistematik şekilde uygulanmayan Experience Center modelidir.

Bu merkezler ne sağlar?
• Araçların teknik ve mekanik donanımını deneyimleyerek öğrenme
• Gerçek arıza senaryoları üzerinden teşhis pratiği
• VR destekli ürün eğitimi
• Müşteri iletişiminin simülasyonlarla güçlendirilmesi
• Markanın mühendislik felsefesinin içselleştirilmesi

Bu model, satış danışmanını ürünü anlatan kişi olmaktan çıkarır;
markanın teknik elçisi hâline getirir.

Türkiye Otomotivine Özgü Gerçek:

İnsan Kaynağına Bağımlılık Daha Yüksek.

Türkiye’de otomotiv operasyonları Avrupa’ya göre daha fazla insan faktörüne dayanıyor.
Bu nedenle liderlik kaybı Türkiye’de çarpanı yüksek bir etki yaratıyor:

• Fazla mesai ile dönen servis operasyonları
• Usta–çırak modelinin zayıflaması
• Yönetici rotasyonunun hızlanması
• Bayi yapılanmalarında istikrarsızlık
• Müşteri yönetiminde kişiye bağlı süreçler

Bu kırılganlık, liderlik zayıflığıyla birleştiğinde risk katlanarak büyüyor.

Gelecek İçin Net Bir Gerçek:

Liderlik Kapasitesi Artmazsa Otomotiv İlerleyemez.

Elektrikli araç dönüşümü, dijitalleşme, yeni mobilite modelleri…
Tüm bu yenilikler güçlü bir liderlik omurgası olmadan sürdürülemez.

Sektörün geleceğini şekillendirecek olan:
• Deneyimli liderleri elde tutmak
• Genç yöneticilere yapılandırılmış mentorluk sağlamak
• Bayilerde liderlik pipeline’ını yeniden kurmak
• Satış ekiplerini Experience Center ile donatmak
• Servis danışmanlarının teşhis–iletişim hibrit eğitimini güçlendirmek
• Tedarik zinciri yöneticilerini dijital karar alma araçlarıyla geliştirmek

Ve en önemlisi:
Unvanı büyütmek değil, yetkinliği büyütmek.

SON SÖZ:

Liderliği Kaybettiğinizde, Aslında Bir Sektörü Kaybedersiniz.

Bir otomobil markasını ileri taşıyan motor gücü değildir.
En gelişmiş teknoloji bile değildir.
Onu ileri götüren, doğru zamanda doğru kararı verebilen liderliktir.

Peter Drucker’ın sözü bugün her zamankinden daha anlamlı:
“Liderlik doğru işleri yapmaktır.”

Ve doğru lider doğru yerde değilse,
hiçbir şirket doğru rotada ilerleyemez.

KAYNAKÇA

1. Deloitte. 2023 Global Human Capital Trends Report.

2. McKinsey & Company. The State of Organizations 2023.

3. McKinsey & Company. Why Middle Managers Hold the Keys to OrganizationalResilience, 2022.

4. EY Mobility Consumer Index 2023. Türkiye & Avrupa Otomotiv Müşteri Davranışları.

Sema YÜCETAŞ

Jobnova İnsan Kaynakları l Yönetici Ortak l Profesyonel Koç